UDADER
Uygulamalı Davranış Analizi Derneği
Uygulamalı Davranış Analizi Derneği (UDADER) 2021 tarihinde faaliyete geçmiştir. Derneğin faaliyet amaçları şunlardır:
- Uygulamalı davranış analizi alanını ve mesleğini tanıtmak ve geliştirmek
- Eğitim, sağlık, endüstri ve bakımla ilgili sektörlerde öğrenme ve davranış sorunlarının giderilmesi ile ilgili gereksinimleri karşılamak
- Toplumun sergilediği davranış sorunlarına yönelik stratejiler geliştirmek
- Toplumu uygulamalı davranış analizi ve ilişkili konularda bilinçlendirmek
- Uygulamalı davranış analistleri arasında birlik, beraberlik ve dayanışma geliştirilmesini sağlamak
- Meslek standartlarının belirlenerek uygulamalı davranış analizi uzmanlarının haklarını korunmasını sağlamak
- Yardımlaşma olanaklarını güçlendirmek
- Öz-savunuculuk yapmak ve mesleğe aykırı davrananlar hakkında ilgili birimlere duyuruda bulunmaktır.
Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) Nedir?
Uygulamalı davranış analizi (UDA) insan davranışlarını anlamayı ve iyileştirmeyi hedefleyen bir disiplindir. UDA, sosyal açıdan önemli davranışlar üzerinde etkili olan çevresel etmenleri bilimsel yollarla belirler ve bir davranış teknolojisi geliştirilerek uygulama ortamlarda davranışları kontrol altına almayı hedefler. UDA’ya göre davranışların şekillenmesinde edimsel koşullanma ilkelerine dayalı uyaran-tepki-uyaran ilişkisi önemli rol oynamaktadır. Davranışın ardından hoşa giden bir uyaran sunulması o davranışın ileride yapılma sıklığını arttırırken, hoşa gitmeyen bir uyaran sunulması ise yapılma sıklığını azaltmaktadır.
| Davranış Analistlerinin Çalışma Alanları | |
| Davranışçılık: | Teorik ve kavramsal konuların bilimsel düzeyde ele alınması |
| Deneysel Davranış Analizi: | Teorilerin geliştirildiği temel araştırmaların yürütülmesi |
| Uygulamalı Davranış Analizi: | Sosyal açıdan önemli davranışların ele alındığı uygulamalı araştırmaların yürütülmesi |
| Profesyonel Uygulamalar: | Tüketicilere davranış analizi hizmetlerinin sunulması |
UDA’ya dayalı çalışmalar 1940’ların sonunda çalışılmaya başlanmıştır. Baer, Bailey ve Risley, 1968 yılında Journal of Applied Behavior Analysis (Uygulamalı Davranış Analizi Dergisi) dergisinde UDA’nın temel özelliklerini ele aldıkları “Uygulamalı davranış analizinin temel özellikleri” adlı makalelerini yayınlamışlardır. Bu makale ile UDA’nın kavramsallaştırılması yolunda önemli bir adım atılmıştır. UDA’nın temel ilkeleri de denilen bu yedi madde tabloda yer almaktadır.
| UDA’nın temel ilkeleri | |
| Uygulamalılık: | Davranış değişikliği ya da öğrenme amacıyla ele alınan davranış toplumsal açıdan önemli olmalıdır. |
| Etkililik: | Davranış değişikliği ya da öğrenme sırasında kullanılan yöntemin etkili olmalı ve istendik değişiklik elde edilmelidir. |
| Teknolojiklik: | Davranış değişikliği ya da öğrenme sırasında kullanılan yöntem ve süreçler başkalarının da uygulayabilmesi amacıyla yinelenebilir biçimde ifade edilmelidir. |
| Davranışsallık: | Davranış değişikliği ya da öğrenme amacıyla ele alınan davranışın gözlenebilir ve ölçülebilir biçimde ifade edilmelidir. |
| Analitiklik: | Davranış ve çevre arasında neden-sonuç ilişkisinin kurulmalıdır. |
| Kavramsal olarak sistematik bütünlük: | UDA’da el alınan davranış ilkeleri ve yöntemlerine ilişkin kavramsal bir bütünlük sağlanmalıdır. |
| Genellenebilirlik: | Elde edilen davranış değişikliği farklı durum, kişi, ortam ve araç gereçlerin varlığında da sergilenmelidir. |